چنگیزخان مغول را حاکم خونریز و مستبد می‌شناسید؟ بهتر است چشم‌هاتونو بشورید و جور دیگه ای به این امپراتوری نگاه کنید. امروز در این مطلب از مجله معجزه قصد داریم به کمک کتاب «چنگیزخان و ساخت دنیای مدرن» اطلاعات جدیدتری نسبت به این خاندان به‌دست بیاوریم. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
چنگیزخان در چه دنیایی متولد شد؟
فکر می‌کنید این آدم بزرگ درست مثل شاهزاده‌ها از همان بدو تولد در پر قو بوده است؟ خب این درست نیست!
اجازه بدید نگاهی به گذشته بندازیم و با پدر و مادر چنگیز آشنا بشیم. مادر چنگیز، هولون از ساکنین منطقه استپ شرقی بود. او در ۱۶ سالگی با یکی از مردان قبیله مِرکید به نام چیلیدو ازدواج کرد. وقتی آنها به سمت محل استقرار قبلیه در راه بودند، سه سواره از قبیله دیگر در تعقیب آنها بود و در نهایت آنان را زمین‌گیر کردند و هولون را ربودند.
مردی به نام یسوکای یکی از این سوارکارها بود که علی رغم اینکه متأهل بود، هولان را ربود و او را به‌عنوان همسر دوم خود انتخاب کرد.
هولون اولین فرزندش را در بهار سال ۱۱۶۲ به دنیا آورد. یسوکای که در آن زمان تازه از جنگ بازگشته بود، اسم فرزندش را به‌خاطر یکی از جنگجوهای کشته شده در جنگ تموچین نامید؛پسری که در آینده همه دنیا او را چنگیزخان شناختند.
بر اساس افسانه‌ها زمانی که تموچین متولد شد، چیزی در مشت کوچکش نهفته بود. هولون مشت نوزاد را باز کرد و یک لخته خون سیاه در دستش دید! هولون نمی‌دانست آیا این نشانه‌ای از اتفاقات آینده است؟ آیا عذابی در راه است یا نعمت خدایان بر آنان نازل شده است؟
چنگیزخان در کودکی با سختی‌های بسیاری مواجه شد. از آنجایی که یسوکای قبلاً ازدواج کرده بود و فرزندانی داشت، چنگیز و مادرش در قبلیه چندان از ارج و قرب برخوردار نبودند و هیچکس به آنان ارزش نمی‌گذاشت.
تا زمانی که یسوکای زنده بود، اوضاع آنان چندان بد نبود، ولی بعد از کشته شدن یسوکای توسط تاتارها، شرایط به مراتب بدتر شد.
کمی بعد از مرگ یسوکای، قبیله تصمیم گرفت به یک منطقه گرم‌تر کوچ کند و از شر خانواده یسوکای خلاص شوند، به همین ترتیب آنها راه خود را از آنان جدا کردند.
تموچین؛ استراتژیستی ماهر و کودکی انتقام‌جو
هر چقدر که خوشبین باشیم، باور به اینکه خانواده یسوکای در سرما و تنهایی و بدون حضور مرد خانواده، جان سالم به در ببرند دشوار است.
ولی این اتفاق واقعا رخ داده و آنها زنده ماندند و این تا حد زیادی مدیون تلاش‌های هولون است. او به‌صورت مرتب برای بچه‌ها توت وحشی می‌چید و بچه‌های بزرگتر هم موش و سگ و خرگوش شکار می‌کردند. آنها همیشه گرسنه بودند ولی در نهایت زنده ماندند.
سختی‌های این دوران در شکل‌گیری شخصیت تموچین نقش زیادی داشت و حتی میل به قدرت را در وجود او مستحکم کرد. یکی از اتفاقات این دوران مربوط به برادر بزرگتر و ناتنی تموچین بود.
در قبیله آنها یکی از قوانینی که وجود داشت تحمیل عقاید و اعمال قدرت برادر بزرگتر به خواهر و برادران کوچکتر بود که این رفتار برای تموچین غیرقابل تحمل بود. یک روز او با یکی دیگر از برادرانش تیروکمان برداشتند و به دنبال برادر بزرگتر رفتند.
آنان او را روی یک تخته سنگ که نشسته بودند پیدا کردند و تیروکمان‌شان را به قصد کشت به سمت او پرتاب کردند.
پسر بزرگ خانواده بر اثر اصابت تیر زخمی شد و خونریزی شدیدی پیدا کرد. از آنجایی که در فرهنگ مغول‌ها تماس مستقیم با خون توهین‌آمیز است، تموچین و شریک جرمش، او را رها کردند تا در تنهایی خود بمیرد.
برادرکشی تموچین، او را در دردسر انداخت و زمانی که این خبر به گوش قبلیه رسید، آنان تموچین را دستگیر کرده و به زندان منتقل کردند.
اینجا بود که تیزهوشی تموچین زبان‌زد شد، چرا که او توانست با هوش خاص خود زندانبانش را بکشد و از زندان فرار کند!
تموچین ثابت کرد که برای انتقام‌جویی حاضر است همه چیز را حتی قوانین قبلیه را زیر پا بگذارد و با استراتژی و تاکتیک‌های خاص، رهبری خود را به همه نشان دهد.
تموچین هم اکنون وارد بازی قدرت می‌شود
پس از اینهمه تراژدی و اتفاقات تلخ، تموچین با دختری که پدرش قبل از مرگ انتخاب کرده بود، ازدواج کرد و با دوست صمیمی دوران کودکی‌اش به نام جاموقا پیمان برادری و اخوت بست. آنها بهم هدایایی بخشیدند و قسم خوردند که هرگز یکدیگر را رها نمی‌کنند.
قبیله کوچک تموچین به قبیله بزرگ جاموقا ملحق شد؛ در اینمدت اعضای قبیله تموچین به دلیل دامدار بودن قبیله جاموقا از رژیم غذایی لبنیات و گوشت بهره‌مند شدند و بدن آنها بسیار تقویت شد. هدف جاموقا اتحاد قبیله‌اش با قبایل بزرگتر بود که تموچین نیز همین هدف را داشت و در اینمدت از جاموقا چیزهای زیادی یاد گرفت.
بعد گذشت چند مدت رفتار جاموقا با تموچین تغییر کرد و او با تموچین درست مثل برادر کوچکتر برخورد کرد نه برادری برابر و واقعی. همین دلیلی شد برای ترک تموچین و اعضای قبیله‌اش از قبیله جاموقا.
به مرور زمان جاموقا و تموچین تبدیل به دشمنان خونین هم شدند. سالهای سال این دو تلاش کردند تا بر دیگری غلبه کنند ولی موفق نشدند و تموچین که سودای به دست آوردن لقب خان را داشت، برای رسیدن به این هدف از طغرل کمک گرفت. ولی طولی نکشید که جاموقا به اردوگاه تموچین حمله کرد و ۷۰ نفر از یاران تموچین را زنده زنده در آتش سوزاند. تمامی از کارهای جاموقا به نفع تموچین تمام شد و بسیاری از یاران جاموقا به تموچین پیوستند.
در اینمدت تموچین به همراه طغرل در نبردهای بسیاری شرکت کرد و همیشه با دست پر بازگشت. او به تدریج لقب خان را به‌دست آورد و ساختار جدیدی برای قبلیه خود طراحی کرد. او سیاست‌ها و رفتارها و هنجارهای جدیدی طراحی کرد که همگی نشان‌دهنده ذات استراتژیست و فوق‌العاده این آدم بود.
بر خلاف اسکندر مقدونی یا ناپلون هیل که با موفقیت هرچه بیشتر تمامی خشونت‌های خود را مخفی کرده‌اند و دستاوردهای خود را برجسته ساخته‌اند، چنگیزخان بدشانس بود و جنایت‌هایش بیشتر از موفقیت‌ها و استعدادهایش در اذهان عموم نقش بسته است.
چنگیزخان و امپراطوری بزرگی که در مخیله ما نمی‌گنجد
به مرور زمان تموچین خان تمامی دشمنان و قبایلی را که حاضر به اتحاد با او نبودند را از سر راه برداشت و خود را به‌عنوان یک رهبر نظامی قوی مستحکم و تثبیت کرد و در نهایت خودش را چنگیزخان و ملتش را ملت مغول نامید.
چنگیزخان به همراه پسران و نوه‌های خود به جنگ‌های گسترده‌ای رفته بود و در عرض ۲۵ سال گسترده‌ترین قلمرو را تصرف کرد.
قلمرو و فتوحات او در نقشه کنونی ما شامل ۳۰ کشور از دریای مدیترانه تا اقیانوس آرام بود!!
ارتش مغول بیش از ۱۰۰ هزار جنگجوی مبارز داشت؛ که خان مغول با شایسته سالاری موفق به ایجاد تعادل و آرامش در این مجموعه بزرگ بود. فراموش نکنید که چنگیزخان مغول در قوانین خود از حقوق زنان، لغو برده‌داری، حق آموزش و جلوگیری از انتصابات قومی و قبیله‌ای حمایت کرده بود. عمر چنگیز خان مغول در سن ۶۰ سالگی به پایان رسید و نوه‌ها و نوادگانش بیش از ۷ قرن راه او را ادامه دادند.
به یاد داشته باشید
تاریخ همیشه آنقدرها هم بایدوشاید دقیق و واقعی نیست و تحریف‌های زیادی روی آن انجام می‌گیرد. بهتر است همیشه قبل از اینکه نظر قطعی نسبت به گذشته داشته باشیم، حتما تحقیق اساسی داشته باشیم و سپس تصمیم بگیریم. همان‌طور که دیدید چنگیزخان آن‌طور که گفته میشد چپ و راست در حال آدم‌کشی بوده این‌گونه نبوده و باید هوش و ذکاوت و رهبری استراتژیکی او را هم در نظر داشته باشیم.
نوبت شماست
نظر شما درباره چنگیزخان چیست؟ آیا مطالبی که گفتیم برای شما مفید بود؟ لطفا نظرات خود را در قسمت دیدگاه‌ها با ما و مخاطبان عزیزمان به اشتراک بگذارید و این مقاله را برای دوستان تاریخ دوست خود ارسال کنید.
